อาจดูเป็นเรื่องไกลตัวที่จับต้องได้ยาก เพราะดาวเทียมส่งต่อคุณค่าให้เราในรูปแบบของผลิตภัณฑ์และบริการปลายน้ำ เราได้รับประโยชน์จากดาวเทียมในชีวิตประจำวันโดยอาจไม่เคยรู้ตัว หลายคนจึงไม่รู้ว่าดาวเทียมนั้นมีไว้เพื่ออะไร และคุ้มค่าไหมกับการลงทุนของประเทศ วันนี้ GISTDA ชวนมารู้จักกับดาวเทียมสำรวจโลก ซึ่งเป็นประเภทของดาวเทียม THEOS-2 และ THEOS-2A ของเรากันให้มากขึ้น มาดูกันว่าดาวเทียมสำรวจโลกสำคัญอย่างไร และมีทิศทางการเติบโตแค่ไหนในอุตสาหกรรมอวกาศของโลก

.

“ดาวเทียมสำรวจโลก หรือ ดาวเทียมสำรวจทรัพยากร” (Earth Observation Satellite) เป็นดาวเทียมที่ออกแบบมาเพื่อใช้สำหรับสำรวจทรัพยากรบนพื้นโลกจากระยะไกล โดยจะโคจรในวงโคจรต่ำ (Low Earth Orbit) เพื่อให้สามารถบันทึกภาพรายละเอียดบนพื้นโลกได้อย่างแม่นยำ ในอดีตแรกเริ่มมักจะใช้ประโยชน์ในกิจการของภาครัฐเป็นส่วนใหญ่ ในงานติดตามตรวจสอบสภาพแวดล้อมและสภาพอากาศ งานอุตุนิยมวิทยา งานแผนที่ และมีการพัฒนาการประยุกต์ใช้ประโยชน์ในแขนงอื่น ๆ มากขึ้นในปัจจุบัน ไม่ว่าจะเป็นเทคโนโลยีป้องกันประเทศ งานข่าวกรองและเฝ้าระวัง การเปลี่ยนแปลงด้านพลังงาน การศึกษาปรากฎการณ์บนพื้นโลก การวางผังเมือง การจัดการเกษตรกรรม การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และการจัดการภัยพิบัติต่าง ๆ

.

#การเติบโตที่น่าจับตาของอุตสาหกรรมดาวเทียมสำรวจโลก

.

ความท้าทายในการจัดการปัญหาระดับโลก ไม่ว่าจะเป็นการถดถอยของเศรษฐกิจ ภาวะโรคระบาด ภัยพิบัติ การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ วิกฤตความมั่นคงทางอาหาร วิกฤตพลังงาน สงครามและความมั่นคงของประเทศ ทำให้ความต้องการข้อมูลทั่วโลกมีมากขึ้น ดาวเทียมสำรวจโลกจึงมีบทบาทมากขึ้นในฐานะเครื่องมือสำคัญในการเก็บรวบรวมข้อมูล ส่งผลให้ปัจจุบันตลาดอุตสาหกรรมดาวเทียมสำรวจโลกเติบโตอย่างต่อเนื่อง โดยมีมูลค่าสูงถึง 8,144.7 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ในปี 2022 และคาดการณ์ว่าจะมีอัตราการขยายตัวสูงขึ้นอีกถึงร้อยละ 6.9 หรือประมาณ 15,903 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ภายในทศวรรษหน้า

.

เมื่อความต้องการข้อมูลมีมากขึ้น ระดับการแข่งขันด้านข้อมูลจึงเพิ่มขึ้นตามไปด้วย หลายประเทศเร่งพัฒนาดาวเทียมสำรวจโลกและส่งขึ้นสู่ห้วงอวกาศเพื่อจับจองพื้นที่วงโคจร และเหนือสิ่งอื่นใดคือการจับจองสิทธิ์ในการได้มาซึ่งข้อมูลเพื่อความได้เปรียบในการแข่งขัน เพราะยิ่งมีข้อมูลมากเท่าไหร่ ยิ่งสามารถนำไปวิเคราะห์ข้อมูลเชิงลึกได้มากเท่านั้น และทำให้สามารถชิงความได้เปรียบในตลาดโลกได้มากยิ่งขึ้น วิสัยทัศน์นี้จึงขับเคลื่อนให้ตลาดอุตสาหกรรมดาวเทียมสำรวจโลกเติบโตอย่างรวดเร็ว

.

ข้อมูลที่น่าสนใจจากฐานข้อมูลของ Union of Concerned Scientists (UCS) พบว่า ในปี 2021 มีดาวเทียมสำรวจโลกที่กำลังโคจรในห้วงอวกาศและยังคงปฏิบัติภารกิจจำนวนมากถึง 1,052 ดวง โดยเพิ่มขึ้นจากเดือนเมษายนในปีเดียวกัน ถึงร้อยละ 8.34 ซึ่งคิดเป็นอัตราการเพิ่มขึ้นร้อยละ 10 ภายในระยะเวลาเพียง 8 เดือน เท่านั้น! และแน่นอนว่าอัตราดังกล่าวกำลังเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วตามการขยายตัวของตลาด ซึ่งหากนำข้อมูลจากดาวเทียมทุกดวงมารวมกัน อาจเรียกได้ว่าเรามี “ฐานข้อมูลโลกขนาดใหญ่ หรือ The Big Earth Data” เลยก็ว่าได้

.

#อนาคตของดาวเทียมสำรวจโลกในห้วงทศวรรษต่อไป

.

นอกเหนือจากจำนวนดาวเทียมสำรวจโลกที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วในวงโคจรแล้ว การพัฒนาเทคโนโลยีดาวเทียมใหม่ๆ ก็ก้าวรุดหน้าอย่างรวดเร็ว ทั้งการเพิ่มประสิทธิภาพให้กับดาวเทียม และการเพิ่มขีดความสามารถในด้านใหม่ๆ ทำให้มีนวัตกรรมด้านดาวเทียมที่หลากหลายป้อนสู่ตลาดมากขึ้น มีการยกระดับทั้งประสิทธิภาพของระบบ Sensing อุปกรณ์ถ่ายภาพขั้นสูง ระบบควบคุมตลอดกระบวนการแบบเบ็ดเสร็จ และการเข้าถึงพื้นที่ต่างๆ บนโลกอย่างครอบคลุมมากขึ้น รวมทั้งการที่ต้นทุนของการขนส่งดาวเทียมขึ้นสู่อวกาศที่มีแนวโน้มลดลงอย่างมาก ส่งผลให้โอกาสในการพัฒนามีความหลากหลายยิ่งขึ้น โดยคำนึงถึงความต้องการของผู้ใช้งานเป็นสำคัญ

.

นอกจากนี้ ยังเพิ่มขีดความสามารถในการติดตามปรากฎการณ์บนพื้นโลกที่แม่นยำมากขึ้น เพื่อใช้ในการติดตามความหลากหลายและการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพและชีวภาพ การจัดการทรัพยากรโลกเพื่อความยั่งยืน การวางแผนความปลอดภัยในการจราจรช่องทางต่าง ๆ โดยเฉพาะอุตสาหกรรมการเดินเรือ การติดตามการเคลื่อนไหวของอาชญากรรมข้ามชาติ หรือการพัฒนาคุณสมบัติเฉพาะทางอย่างดาวเทียมสอดแนมรายละเอียดสูงเพื่องานข่าวกรองและความมั่นคง สอดรับกับการแข่งขันของตลาดโลกที่สูงขึ้นอย่างรวดเร็ว รวมทั้งเป็นเครื่องมือสนับสนุนการบรรลุเป้าหมายตามวาระการพัฒนาอย่างยั่งยืน (SDGs) ขององค์การสหประชาชาติ

.

ตลาดอุตสาหกรรมดาวเทียมสำรวจโลกมีแนวโน้มการพัฒนาและขยายการใช้ประโยชน์เพื่อเพิ่มมูลค่าให้กับเศรษฐกิจและสังคมในแขนงที่หลากหลายมากขึ้น ด้วยการสนับสนุนของภาครัฐ ทั้งโครงสร้างพื้นฐาน การศึกษาวิจัย และการให้บริการข้อมูลแบบเปิด (Open Data) ทำให้สามารถเข้าถึงข้อมูลได้ง่าย ลดข้อจำกัดในการใช้งาน ส่งผลให้เกิดผู้ประกอบการรายย่อย และธุรกิจ Start-up นำมาซึ่งความหลากหลายของแอปพลิเคชันและบริการต่าง ๆ เข้าสู่ตลาด สามารถสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับภาคธุรกิจ จากการใช้เครื่องมือและข้อมูลเชิงลึก (Insight) ที่มีประสิทธิภาพในการวิเคราะห์ ซึ่งความต้องการของผู้ใช้งานในตลาดปลายน้ำนี้เอง ที่เป็นเชื้อเพลิงขับเคลื่อนให้ตลาดต้นน้ำเติบโตยิ่งขึ้น

.

#ดาวเทียมสำรวจโลก_THEOS_2_และทิศทางการพัฒนาของประเทศไทย

.

จะเห็นได้ว่าดาวเทียมสำรวจโลกมีทิศทางแนวโน้มการเติบโตอย่างมากเป็นพิเศษในประเทศที่พัฒนาแล้ว เพราะการมีข้อมูลมากย่อมได้เปรียบในการแข่งขันทุกมิติ ในส่วนของประเทศไทย ภาครัฐได้เล็งเห็นความสำคัญในการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานของเศรษฐกิจอวกาศ โครงการพัฒนาดาวเทียมสำรวจโลก หรือ THEOS จึงเกิดขึ้นเพื่อสนับสนุนการขับเคลื่อนประเทศ เพราะเราเข้าใจดีว่า “ข้อมูล” มีความสำคัญเพียงใด

.

ที่ผ่านมาข้อมูลจากดาวเทียมสำรวจโลก THEOS หรือ ไทยโชต ได้ถูกนำไปใช้ประโยชน์ในการพัฒนาและแก้ไขปัญหาของประเทศในหลายด้าน ไม่ว่าจะเป็น การค้นหาและจัดการแหล่งน้ำ การสำรวจพื้นที่ป่าไม้ การติดตามไฟป่า-หมอกควัน การเฝ้าระวังการบุกรุกทำลายพื้นที่ป่า การสำรวจมลพิษจากคราบน้ำมันในทะเล การจัดการภัยพิบัติ การจัดทำแผนที่ภูมิประเทศ แผนที่ธรณีวิทยา/ธรณีสัณฐานของประเทศไทย การศึกษาพื้นที่เกษตรกรรม การคาดการณ์ผลผลิต/ประเมินความเสียหายจากภัยธรรมชาติและศัตรูพืช ตลอดจนการวางแผนในงานจัดการพื้นที่เมืองในมิติต่าง ๆ และภายหลังการปฏิบัติภารกิจอย่างเต็มประสิทธิภาพมากว่าทศวรรษ ดาวเทียม THEOS กำลังเดินหน้าเข้าสู่การปลดระวางในอีกไม่นาน

.

ดาวเทียม THEOS-2 และ THEOS-2A ที่จะเข้ามาสานต่อภารกิจสำรวจโลกในห้วงต่อไป ปัจจุบันอยู่ในขั้นสุดท้ายของการพัฒนาก่อนจะนำส่งขึ้นสู่อวกาศในช่วงต้นปี 2566 โดยจากการวางวิสัยทัศน์ที่มองไปสู่อนาคต ทำให้นอกเหนือจากขีดความสามารถที่เพิ่มขึ้นของดาวเทียมแล้ว โครงการ THEOS-2 จึงเป็นมากกว่าแค่การสำรวจโลก แต่เป็นการวางรากฐานสำคัญให้กับอุตสาหกรรมอวกาศในประเทศไทย โดยมุ่งพัฒนาบุคลากรด้านเทคโนโลยีอวกาศ และสนับสนุนโครงสร้างพื้นฐานขั้นสูง เพื่อยกระดับขีดความสามารถของภาคอุตสาหกรรมและบริการด้านอวกาศ ลดการพึ่งพาต่างประเทศ และดึงดูดการลงทุนในเศรษฐกิจอวกาศอย่างเต็มรูปแบบ สอดรับกับนโยบายอุตสาหกรรมแห่งอนาคต

.

นับถอยหลังการปลดระวางของดาวเทียมสำรวจโลก THEOS ในอีกไม่นานนี้แล้ว หลังจากนั้นจะเป็นหน้าที่ของ THEOS-2 และ THEOS-2A ที่จะสานต่อภารกิจเพื่อการพัฒนาในทุกมิติ ตลอดจนการดูแลความมั่นคงปลอดภัยของประเทศ ส่งต่อคุณค่าให้กับการพัฒนาประเทศต่อไปในทิศทางที่มีประสิทธิภาพมากขึ้นอย่างแน่นอน.

.

#จิสด้าก้าวสู่ปีที่22 #จิสด้า #GISTDA #THEOS2 #ดาวเทียม #ดาวเทียมสำรวจโลก #การพัฒนาประเทศ #อุตสาหกรรมอวกาศ #เศรษฐกิจ #ฐานข้อมูล

ข้อมูลอ้างอิง :"Satellite Earth Observation Market - A Global and Regional Analysis: Focus on End User, Application, Services, Manufacturing, Technology, Altitude, and Country - Analysis and Forecast, 2022-2032"